Dzieje Wysp Brytjskich. Megality

 Artykuł ukazał się w styczniu 2021

Megality

W bardzo dawnych czasach, gdy nikt jeszcze nie planował budowy piramid, co więcej nie istniało jeszcze państwo Egipskie ludność zamieszkująca wyspy brytyjskie zaczynała powoli przechodzić z myśliwskiego, koczowniczego trybu życia na bardziej osiadły. Rozpoczęła się era rolnictwa. Wraz z rolnictwem narodziła się starożytna religia oddająca cześć siłom natury. Ludzie Ci by oddawać cześć bóstwom stworzyli szereg budowli pokrywający się z osadnictwem celtyckim z czasów nowożytnych. Mowa tu o megalitach, specyficznych budowlach ciągnących się od północnych krańców Szkocji po Bretanię we współczesnej Francji. Należy jednak pamiętać, że megality budowała ludność przedceltycka. Celtowie przybędą na te ziemie później i co oczywiste zaczerpną część wierzeń czy też kultury od ludności zastanej na miejscu.

  W dawnych czasach, gdy przedstawiano migracje ludności osadnictwo zastane przez nowe ludy „cudownie” znikało. Ot starzy mieszkańcy po prostu gdzieś wyparowywali, przenosili się na inne miejsce? Ginęli? Nie wiadomo. Grunt, że ich nie było. Były to czasy gdy kulturę błędnie utożsamiano z rasą. Dziś wiemy, że narzucenie kultury wcale nie oznaczało, że poprzedni mieszkańcy znikali. Mogli być nieliczni i rozpuścić się pod nawałą nowych ludów, mogli też przyjmując nową kulturę i najczęściej dając w zamian coś od siebie zwyczajnie wymieszać się z nowymi osadnikami. 

Carnac

Wracając jednak do meritum. Budowle megalityczne były swoistymi centrami religijnymi promieniującymi na okolice ale również utrzymującymi kontakt z innymi ośrodkami kultu. Trudno oczywiście dziś powiedzieć jak częste i ścisłe te kontakty były oraz jak duży wpływ miały ośrodki kultu na siebie. Wiemy jedynie, że takie kontakty były. Samą religię znamy co oczywiste tylko w szczątkowej formie. Dlatego organizowane co roku obrzędy „religijne” w Stonehenge należy traktować jako zabawę dużych dzieci lub podstarzałych hipisów a nie coś poważnego i niosącego ze sobą jakąś wartość duchową.  

Wszystko zaś zaczęło się około 4 tysiące lat przed naszą erą. Wtedy to na wyspy przybyła nowa fala osadnicza. Fala ludności całkowicie rolniczej. Ludność ta przyniosła ze sobą zestaw wierzeń i budowli. Chodzi mi o to, że zanim na wyspach zbudowano jakąkolwiek budowlę megalityczną we francuskiej Bretanii w miejscowości Carnac istniał już kompleks kilkuset głazów ustawionych w rzędy liczący około 6,5 tysiąca lat. Ludzie z tego kręgu religijnego musieli zanieść swe wierzenia na wyspy. 

Avebury

  Absolutnym centrum, swoistym Rzymem świata megalitów jest dzisiejsze hrabstwo Wiltshire. To tam około 3800 lat przed nasza erą w okolicy dzisiejszej miejscowości Windmill Hill powstają groble czy też rowy układające się w koncentryczne kręgi. Rowy te pełniły funkcje sakralne, wypełnione są kośćmi i ceramiką. Sam motyw koncentrycznych kręgów przejdzie do kultury brytyjskiej. Kręgi wbrew niektórym nie były żadnymi oznaczeniami dla kosmitów. Archeolodzy interpelują te znaki jako przejście między życiem a śmiercią akcentujące cykl życia i śmierci, który nieustannie się powtarza.  

Pomiędzy 3500 a 3000 lat przed naszą erą w tym samym hrabstwie Wiltshire zaczęto budować kamienne kręgi w Avebury.  Wielkie głazy dosłownie otaczają wieś, która nosi dumne miano jedynej wsi na świecie pośród megalitycznych kręgów.  Osobiście polecam to miejsce każdemu. Robi piorunujące wrażenie. Olbrzymie kamienie otaczające wieś można dosłownie dotknąć spacerując pośród nich. Z daleka podziwiać można też kilka kurhanów pochodzących z epoki brązu. Miejscowe muzeum nie jest zaś oblegane przez turystów. I wszystko to mamy w okolicy zadeptanej dosłownie przez turystów.

Skąd biorą się Ci turyści w okolicy? Oczywiście spacerują po Stonehenge w hrabstwie a jakże, Wiltshire. Nie będę się tu szczegółowo rozpisywał o tej budowli. Istnieje cała masa książek na ten temat. Podam więc tylko najważniejsze informacje. Stonehenge zaczęto budować w okolicach 3 tysięcy lat przed naszą erą. Najstarsza budowla była…drewniana. Kamienne kręgi pojawiły się później. Warto wiedzieć, że ziemia skrywa znacznie więcej niż widać na zewnątrz. Jak wszystkie budowle megalityczne omawiane tutaj Stonehenge związane jest z cyklem słońca. Najnowsze badania z ostatnich lata przynoszą nowe odkrycia. W pobliży kompleksu odkryto cmentarz. Wiemy, że składano tam ofiary. Budowla była użytkowana jeszcze około 1600 lat przed naszą erą.

Kamienne kręgi można również spotkać w kilku innych miejscach na terenie wysp. Ja chciałbym jednak zwrócić uwagę na dwie nieco inne budowle. 

Newgrange

Pierwsza to mówiąc fachowo grób korytarzowy w Newgrange w Irlandii. Jest to jeden z kilku tego typu grobów okolicy. Położony w bardzo malowniczym miejscu około godziny drogi od Dublina. Choć w środku budowli znaleziono ludzkie szkielety nazwa grób jest nieco myląca. Była to bowiem raczej świątynia a nie miejsce spoczynku zmarłych. Wnętrze budowli oświetlane jest raz w roku w dzień przesilenia zimowego (oczywiście jeśli nie ma mgły) na około 10 minut. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że budowla powstała około 3200 lat przed nasza erą i została stworzono przez ludzi reprezentujących późna epokę kamienia łupanego, nieznających pisma czy tym bardziej matematyki precyzja skoordynowania otworu przyjmującego raz w roku promienie słoneczne zdumiewa.

Na koniec odkryte w 1850 roku kamienne domy w Skara Brae na Orkadach. Jest ot całkowicie kamienna osada zamieszkana od 3180 roku przed Chrystusem przez kolejne 700 lat gdy została porzucona ze względu na oziębienie się klimatu. Dlaczego osada była zbudowana całkowicie z kamienia? Ma to związek z katastrofa ekologiczną. Pierwsi mieszkańcy Orkadów po prostu wycięli wszystkie drzewa w okolicy.